Στο πλαίσιο των ριζικών αλλαγών που επήλθαν μετά τις 31/12/17, οι δυνατότητες των δανειοληπτών σχετικά με την προστασία της πρώτης κατοικίας περιορίζονται. Τα νέα δεδομένα αφορούν την δυνατότητα πώλησης σε ξένα funds των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία είναι συνδεδεμένα με προσημείωση ή υποθήκη πρώτης κατοικίας αντικειμενικής αξίας έως 140.000 ευρώ, ή έχουν την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και την αποκλειστικά ηλεκτρονική διεξαγωγή των πλειστηριασμών καθιστώντας μοναδικά «όπλα» των ιδιοκτητών την υπαγωγή στο «Νόμο Κατσέλη», την ρύθμιση με την τράπεζα, αλλά και εξωδικαστικούς μηχανισμούς.
Οι αλλαγές αποσκοπούν αφενός στο μεγάλο «ξεκαθάρισμα» δανείων, ύψους 15 δισεκατομμυρίων ευρώ, που έχουν βρει καταφύγιο στις διατάξεις του νόμου και στα οποία κρύβεται μεγάλη μερίδα στρατηγικών κακοπληρωτών κι αφετέρου στην προστασία των δανειοληπτών που πιστοποιημένα αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους.
Οι πλειστηριασμοί πραγματοποιούνται πλέον αποκλειστικά ηλεκτρονικά και αναρτώνται δημόσια στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ΗΛΣΥΠΛΕΙΣ. Μέσα στους τρεις πρώτους μήνες του 2018, σύμφωνα με το Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Αθηνών, Αιγαίου και Δωδεκανήσου ολοκληρώθηκαν 185, ενώ 37 ανεστάλησαν και 96 ήταν άγονοι, όπερ και σημαίνει ότι δεν υπήρξε συμμετοχή υποψήφιων πλειοδοτών.
Οι νέες ρυθμίσεις αφορούν το σύνολο των δανείων, άρα τα στεγαστικά, τα καταναλωτικά, τα επισκευαστικά, τα δάνεια ελευθέρων επαγγελματιών, εμπόρων, αγροτών, καθώς και τα δάνεια μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που έχουν διασφάλιση σε πρώτη κατοικία, με αντικειμενική αξία μέχρι 140.000 ευρώ και χωρίς κάποιο εισοδηματικό κριτήριο.
Υπενθυμίζεται, ότι ο «Nόμος Κατσέλη», έτσι όπως αυτός τροποποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 με τον νόμο 4346/2015 («Nόμος Σταθάκη»), προβλέπει τη δυνατότητα εξαίρεσης της πρώτης κατοικίας από τη ρευστοποίηση της περιουσίας, αποκλειστικά για δύο ομάδες οφειλετών:
- Οφειλέτες με κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας έως 120.000 ευρώ (για τον άγαμο), 160.000 ευρώ για τον έγγαμο και αυξημένη κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο (έως τρία τέκνα).
- Οφειλέτες με κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας που δεν υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ (για τον άγαμο), 220.000 ευρώ για τον έγγαμο και αυξημένη κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο (έως τρία τέκνα).
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το μέγιστο όριο αντικειμενικής αξίας κατοικίας που προστατεύεται είναι 280.000 ευρώ. Επιπλέον, απαραίτητη προϋπόθεση για να υπαχθεί κάποιος στο «Nόμο Κατσέλη» είναι να είναι συνεργάσιμος δανειολήπτης, κάτι που προβλέπεται από τον κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών.
Αξίζει να διευκρινιστεί ότι ο εκάστοτε δανειολήπτης που αντιμετωπίζει δυσκολίες αποπληρωμής, κινώντας τις κατάλληλες νομικές διαδικασίες μπορεί να προστατευτεί όσον αφορά την πώληση του δανείου του σε ξένα funds, κάτι που όμως δεν σημαίνει ότι αν δεν έχει προβεί στις απαραίτητες διαδικασίες για την ρύθμιση του δανείου του μπορεί να αποφύγει την εκκίνηση της διαδικασίας του πλειστηριασμού. Πιο συγκεκριμένα, τα «κόκκινα» δάνεια που συνδέονται με την πρώτη κατοικία αντικειμενικής αξίας έως 140.000 ευρώ εξακολουθούν να προστατεύονται από μεταβιβάσεις- πωλήσεις σε funds αλλά και από τον πλειστηριασμό μόνο αν ο δανειολήπτης καταθέσει αίτηση υπαγωγής στο νόμο 3689/2010.